Şans nedir, var mıdır böyle bir şey? Buna vereceğim cevap iki kelimeyle; Şans yoktur.
Her şeyin bir matematiği vardır. Makina elemanlarının mukavemetini, uydunun yörüngeye oturması için ne zaman nereden fırlatılması gerektiğini, sokakta kafanıza tuğla düşüp ölme olasılığınızı dahi bir şekilde hesaplayabilirsiniz. Hesap kitap işi gelecekte büyük ihtimalle gerçekleşecek sonuçlara taşır bizi.
Şans ise hesabını yapamadığımız, bilemediğimiz durumlarda ortaya çıkar. Dolayısıyla şansı kabul etmemiz aptallığımızı, yetersizliğimizi de kabul etmek anlamındadır bir bakıma. Bilim yeterli düzeyde olsaydı belli bir başlangıç durumuna göre yapılan her hareketin ne sonuçlar doğuracağı (yaklaşık olarak) bilinebilirdi. Yaklaşık olarak diyorum çünkü hesaplayamacağımız mutlaka bir şeyler olacak ve bu da sonuçtan yaklaşık olarak söz etmemizi zorunlu kılıyor.
İşin özünde varlığını kabul ettiğin zaman şans, iyi iş yapan kıvrak bir orospuya benzer. Ne zaman, nerede yüzüne güleceği ya da kazık atacağı kestirilemez..
Bu konu hakkanda Adam Fawer’ın Olasılık kitabından çok güzel bilgiler edinebilirsiniz..
100 sene öncesinin determinizm ideali budur işte; modelde hesap edilmemişler şanstır ve ufak etkileri vardır.
Kuantum fiziği ve felsefesi (şu enerjiciler değil) + Kaos Fiziği + Gödel Matematiğini iyi okumanızı tavsiye ederim. Ben akademisyen bir fizikçiyim.
Saygılar.