Özellikle teknolojinin ve internetin inanılmaz bir hızla gelişimi sonucu dilimize (internetin hakim dili olan) ingilizceden birçok kelime, kısaltma ve tanımlar geçmekte. Blog kazanında da “via” kelimesi üzerine bir öneri ortaya atılmış. Karşılıklı fikirler belirtilmiş ancak sonuca varılamamış.

Via da neymiş? Kim, nasıl, nerede kullanır bunu?

Herhangi bir kişi, başka bir sitede gördüğü konu hakkında kendi blogunda, sitesinde bir yorumda bulunursa “via” kelimesinin altında fikir kaynağı olan siteye bir bağlantı çeker. “Buradaki konu üzerine yazdım” gibi bir anlam çıkarılması sağlanır. Biraz resmiyet de vardır. Bazı kullanım şekilleri;

  • Sadece “via“. Yazıların başında veya sonunda “oraya istinaden” anlamında kullanılır.
  • Kişi adı “Via (şirket, kuruluş, sosyal ağ v.b. bağlı bulunulan yer)”
  • Cümle sonlarında “… (via Website adı, posta adresi, şehir, ülke, …)

Örnekler çoğaltılabilir. Kısaca bir şekilde bağımlılık belirtmek istiyorsak bu “via” yı kullanırdık. Böyle diyorum çünkü birçok kişi “via” kullanımını bırakarak kendi deyimlerini (vesile, kaynak, aracılığıyla, bkz, v.b.) yazmaktalar. Hiç birine yanlış denemez.

Neden via kullanılmış, işin esin kaynağı ne?

Kanımca gelişimini Sanal Arayüz Mimarisi‘nin mantığından almakta. Bu Microsoft, Intel ve Compaq tarafından kurulan, kullanıcı düzeyinde olan, sıfır kopyalı sanal bir ağ modeliymiş. Kurulan sistemin teknik ayrıntısından ziyade mantığıyla ilgilenelim. Kullanıcın istekte bulunabileceği durumlarda kaynağa bir bağlantı verilmesi (kopyalanma işgücü ve zaman kaybına yol açar), performansı arttırırmış. Bu arayüz kullanımıyla gereksiz kopya yapılmayarak işlemci ve hafızaya da yük bindirilmemekteymiş.

İnsanların kullanım amacı da aynı. Böyle bir kısaltma kullanılarak fikir sahibine saygı göstermiş, kendi mesajınızda alandan tasarruf etmiş ve okuyucularınıza da kaynak vermiş olursunuz.

Bunu dilimize kazandırmaya çalışırken dil yapısı da göz önüne alınmalı. Sondan eklemeli bir dile sahip olduğumuz için tam kelimeler veya kısaltmaları yerine eklere bu kaynağın bağlantısını gömmek daha doğru olur. Daha önce şu “via” gibi bir şey kullandığımı hatırlamıyorum. Ancak bundan sonra “ ~den ” ve ”~dan” ekini kullanacağım.

Nerden çıktı bu ” ~den” ve “~dan” ?

-den ve -dan dilimizde akış, yönelim ve geliş gibi durumlarda kullanılır. “~” ise matematikte küsüratlı sayıları yaklaşık olarak belirtmenize yarar, matrislerin ise benzerliğini ortaya koyar. Burada da bir benzer akıştan söz edebiliriz. Nasıl kullanılabilir bakarsak;

  • Yazı ve cümle sonlarında,   ~den
  • Bağlılık belirtirken, …Hasan Yılmaz (Bildirgec ~den),  …(Oyyla ~dan)
  • Bir yazarın veya sitenin cümlelerinden alıntı yaptıktan sonra (Mehmet Doğan ~dan), (Fikir Atölyesi ~den)

Not: Bu öneriye destek vermek istiyorsanız yazıyı oyylayabilir ve linkibolunuza ekleyebilirsiniz.